พระราชบัญญัติการเติบโตและโอกาสของแอฟริกา (Agoa) เป็นส่วนสำคัญของกฎหมายการค้าที่ประกาศใช้โดยสหรัฐอเมริกาในปี 2000 โดยมีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจ การพัฒนา และการลดความยากจนในแอฟริกา ด้วยการให้ประเทศในแอฟริกาที่มีคุณสมบัติตามที่กำหนดเข้าถึงสินค้าปลอดภาษีได้ สู่ตลาดสหรัฐอเมริกาด้วยผลิตภัณฑ์กว่า 6,500 รายการ โดยการเปิดตลาดดังกล่าว ผ่านการยกเว้นภาษีนำเข้าและระบบโควต้า ในสินค้าที่จะนำเข้ามายังสหรัฐ มีเป้าหมายที่จะกระตุ้นการค้า ดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศ และส่งเสริมการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจระหว่าทั้งของงสหรัฐฯ และระหว่างประเทศต่างๆ ในแอฟริกา
ที่ผ่านมา Agoa มีความก้าวหน้าในการส่งเสริมการส่งออกจากประเทศในแอฟริกาที่มีสิทธิ์ไปยังสหรัฐอเมริการะหว่างปี 2544 ถึง 2564 ส่งผลให้มูลค่าการนำเข้าของสหรัฐฯ จากประเทศที่เข้าเกณฑ์ Agoa ต่อปี เพิ่มขึ้นเกือบสามเท่า จาก 8.15 พันล้านดอลลาร์เป็น 21.8 พันล้านดอลลาร์ โดยสิทธิพิเศษทางการค้าส่งผลดีต่ออุตสาหกรรมต่างๆ เช่น เครื่องแต่งกาย สิ่งทอ เกษตรกรรม เป็นต้น
ในขณะที่ Agoa ใกล้ครบรอบ 25 ปี และจะขยายเวลาที่ต่อไปได้จนถึงปี 2041 ถือเป็นโอกาสเชิงกลยุทธ์ ที่ประเทศในแอฟริกาควรปรับปรุงและขยายผลของ Agoa เพื่อตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของภูมิภาคให้ดียิ่งขึ้น ด้วยการจัดการผลกระทบที่ไม่สม่ำเสมอและมุ่งเน้นไปที่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนมาก ดังนั้น Agoa จึงสามารถมีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของภูมิภาคต่อไปได้
สหรัฐอเมริกาและประเทศผู้รับผลประโยชน์จะต้องทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดเพื่อให้แน่ใจว่าผลประโยชน์จะแพร่หลายและครอบคลุม โดยการประชุมที่จะเกิดขึ้นในวันที่ 24 ก.ค. 2024 นี้ จะเป็นรอบการประชุมระดับผู้แทนระดับรัฐมนตรีเพื่อทำความเข้าใจในกรอบข้อตกลงใหม่และปรับปรุงในส่วนที่จำเป็นหรือให้ข้อตกลงได้รับประโยชน์สูงสุดอีกครั้ง ก่อนมีผลบังคับใช้ในเดือน เม.ย. ปีหน้า (2025) ต่อไป ทั้งนี้ ผลประโยชน์ด้านการค้าของ Agoa นั้น มีความไม่เท่าเทียมกันในการใช้ประโยชน์ที่ผ่านมาระหว่างประเทศในแอฟริกา โดยบางประเทศใช้โอกาสนี้อย่างมีประสิทธิผลมากกว่าประเทศอื่นๆ ซึ่งได้มีการตั้งข้อสังเกตที่สำคัญให้ประเทศต่างๆ ในแอฟริกา ควรพิจารณาดังนี้
- บางประเทศได้รับประโยชน์มากกว่าประเทศอื่นๆ
ประโยชน์ของ Agoa ไม่สามารถวัดได้ด้วยตัวชี้วัดเดียว สะท้อนให้เห็นในแง่ต่างๆ ของประเทศต่างๆ แต่การวิจัยที่มีอยู่บ่งชี้ว่าประเทศที่ได้รับประโยชน์สูงสุดจาก Agoa ได้แก่ แอฟริกาใต้ เคนยา เลโซโท มอริเชียส มาดากัสการ์ เอธิโอเปีย และกานา กล่าวคือประเทศเหล่านี้ได้ใช้การตั้งค่า Agoa เพื่อเพิ่มการส่งออกไปยังสหรัฐอเมริกาอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคส่วนต่างๆ เช่น เครื่องแต่งกาย สิ่งทอ อาทิเช่น เคนยา ซึ่งการส่งออกที่เน้นเครื่องแต่งกายไปยังสหรัฐฯ เติบโตจาก 55 ล้านดอลลาร์ในปี 2544 เป็น 603 ล้านดอลลาร์ในปี 2565 เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการเติบโตของการส่งออก หรือ มอริเชียสส่งออกช็อคโกแลตและวัสดุทอตะกร้า หรือ มาลีส่งออกบัควีท สินค้าการเดินทาง และเครื่องดนตรีไปจนถึงปี 2022 ที่ถูกระงับ หรือ โมซัมบิกส่งออกน้ำตาล ถั่ว และยาสูบ โตโกส่งออกข้าวสาลี พืชตระกูลถั่ว และน้ำผลไม้ เป็นต้น
- บางประเทศไม่ได้รับผลประโยชน์มากนัก
ประเทศในแอฟริกากลางและตะวันตกยังไม่ได้ใช้ประโยชน์จาก Agoa อย่างกว้างขวาง พวกเขาถูกขัดขวางจากความไม่พร้อมหรือมีการพัฒนาในโครงสร้างพื้นฐาน การกำกับดูแลจากภาครัฐ และการเข้ามีส่วนร่วมในตลาดการค้าโลกที่ยังไม่มากนัก อาทิ เช่น บุรุนดี สาธารณรัฐอัฟริกากลาง อิเควทอเรียลกินี เอริเทรีย แกมเบีย กินี-บิสเซา และมาลี การส่งออกและการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศมีการเติบโตเพียงเล็กน้อย หรือไม่มีประโยชน์เลย
- เหตุผลในการได้รับผลประโยชน์ที่ไม่สม่ำเสมอ
ความแปรผันของผลกระทบของ Agoa ทั่วทั้ง Sub-Saharan Africa ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย
ประการแรก ประเทศที่มีโครงสร้างพื้นฐานที่ดีกว่า ธรรมาภิบาลที่มั่นคง และสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่เอื้ออำนวย จะได้รับสถานะที่ดีกว่าในการดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศและเพิ่มการส่งออก
ประการที่สอง ระดับของความหลากหลายทางเศรษฐกิจและความสามารถในการส่งออกมีความสำคัญ ประเทศที่มีสินค้าส่งออกที่หลากหลายมากขึ้นและภาคการผลิตที่จัดตั้งขึ้นได้จัดการเพื่อใช้ประโยชน์จากโอกาสของ Agoa ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ประการที่สาม นโยบายและยุทธศาสตร์ระดับชาติเพื่อส่งเสริม Agoa ถือเป็นสิ่งสำคัญ ประเทศที่วางนโยบายเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิต บูรณาการห่วงโซ่คุณค่า และบรรเทาข้อจำกัดด้านอุปทาน ดูเหมือนจะประสบความสำเร็จภายใต้ Agoa การเชื่อมโยงทางวัฒนธรรม (ทางประวัติศาสตร์) กับตลาดสหรัฐฯ อาจสร้างข้อได้เปรียบให้กับบางประเทศ เช่น เคนยาและเลโซโท
- อนาคตจะเป็นอย่างไร?
กระจายเศรษฐกิจและเพิ่มมูลค่า: หลายประเทศยังคงพึ่งพาการส่งออกสินค้าโภคภัณฑ์หลักเป็นอย่างมาก สิ่งนี้ทำให้พวกเขาเสี่ยงต่อการเคลื่อนไหวของราคาทั่วโลกและจำกัดโอกาสในการพัฒนาเศรษฐกิจ
ลงทุนในโครงสร้างพื้นฐาน: การคมนาคม พลังงาน และการสื่อสารมีความสำคัญอย่างยิ่งในการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันและดึงดูดการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศมากขึ้น ความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนและการจัดหาเงินทุนเพื่อการพัฒนาพหุภาคีสามารถช่วยเติมเต็มช่องว่างด้านโครงสร้างพื้นฐานได้
ส่งเสริมธรรมาภิบาล เสถียรภาพทางการเมือง และการปฏิรูปสถาบัน: สิ่งเหล่านี้สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยสำหรับธุรกิจและนักลงทุน หมายถึงการเสริมสร้างกรอบกฎหมาย การต่อต้านการทุจริต และหลักนิติธรรม
สร้างขีดความสามารถและพัฒนาทักษะด้านแรงงาน: ควรให้ความสำคัญเป็นอันดับแรกในการเพิ่มทุนมนุษย์และสร้างบุคลากรที่มีทักษะที่สามารถสนับสนุนขั้นตอนอื่นๆ ที่ระบุไว้ข้างต้น
ตระหนักถึงบริบททางเศรษฐกิจ การเมือง และสังคมที่หลากหลายในแอฟริกา: กลยุทธ์ที่ปรับให้เหมาะสมและความช่วยเหลือแบบกำหนดเป้าหมายสามารถทำงานได้ดีขึ้นสำหรับแต่ละประเทศ
ความเห็นของ สคต.
ข้อตกลง AGOA ของสหรัฐที่ได้กล่าวมาข้างต้นนั้น แสดงให้เห็นความสำคัญของสหรัฐที่ให้กับแอฟริกาในการเข้าถึงตลาดการค้าขนาดใหญ่ และทรัพยากรต่างๆในราคาที่ถูกกว่าที่จะนำเข้ามาจากภูมิภาคอื่น และยังทำให้ประเทศในแอฟริกาหลายประเทศ ยังต้องดำเนินนโยบายด้านการค้าและการลงทุนให้สอดคล้องกับประโยชน์ที่ประเทศจะได้รับ ซึ่งทำให้สหรัฐยังคงจะเป็นประเทศที่มี
บทบาทผู้นำในเวที่การค้าระหว่างประเทศได้ในระดับหนึ่ง นอกจากนั้น จะทำให้เกิดการพัฒนาของอุตสาหกรรมในแอฟริกามากขึ้นตามไปด้วย ประเทศไทยเองที่นักธุรกิจส่วนใหญ่ให้ความสนใจตลาดแอฟริกาน้อยหรือยังไม่มีการค้ากับแอฟริกา จึงควรหันมาสนใจและทำการค้าและการลงทุนในแอฟริกามากขึ้น เพราะนั่นหมายถึงการเพิ่มโอกาสในการค้าทั้งในตลาดแอฟริกาเองและตลาดสหรัฐด้วย หากมีแนวคิดที่จะเข้ามาร่วมทุนหรือลงทุนในแอฟริกามากขึ้น ส่วนหนึ่งที่ไทยควรรีบดำเนินการคือ ไทยควรต้องเร่งการเจรจาการค้ากับแอฟริกาให้มากกว่าที่เป็นอยู่เพื่อไม่ให้เราตกขบวนการพัฒนาและเติบโตทางเศรษฐกิจของแอฟริกาที่จะมีมากขึ้นในอนาคตอันใกล้นี้
ผู้ส่งออกที่สนใจข้อมูลเพิ่มเติมด้านการค้าและการลงทุนต่าง ๆ เกี่ยวประเทศเคนยา และประเทศในแอฟริกาตะวันออก ท่านสามารถติดต่อสอบถามได้ที่ E-mail: ของสำนักงานฯ ที่ info@ocanairobi.co.ke
ที่มา : The EastAfrican
