ปัจจุบันผลิตภัณฑ์ของใช้แม่และเด็กมีความต้องการที่แข็งแกร่ง ผู้บริโภคอ่อนไหวต่อราคาต่ำ ขณะที่แนวคิดในการบริโภคของคุณพ่อคุณแม่ยุค 80 และ 90 เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ดีขึ้นคือ เน้นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ ใช้ได้จริง และคำนึงถึงการให้บริการ ซึ่งปัจจุบันก็ได้กลายเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดในการพิจารณาเลือกซื้อผลิตภัณฑ์แม่และเด็ก ส่วนปัจจัยด้านราคากลายเป็นปัจจัยรองลงมา และชื่อเสียงของแบรนด์ก็เป็นอีกปัจจัยที่สำคัญที่ผู้บริโภคพิจารณาเช่นกัน
เมื่อพิจารณาด้านรายได้และระดับการบริโภคที่ถูกยกระดับมากขึ้น ส่งผลให้คุณแม่ที่อายุระหว่าง 25 – 35 ปี เป็นกลุ่มที่มีกำลังในการบริโภคมากขึ้น และตลาดแม่และเด็กของจีนมีแนวโน้มการซื้อสินค้าจากโทรศัพท์มือถือมากขึ้นอย่างชัดเจน เนื่องจากการชอปปิงและจ่ายเงินผ่านโทรศัพท์มือถือเป็นความเคยชินและสะดวกสบายในชีวิตประจำวัน ทำให้อุตสาหกรรมแม่และเด็กต้องเร่งผสมผสานทั้งช่องทางออนไลน์และออฟไลน์ ซึ่งจะส่งผลให้ในอนาคตการให้บริการแม่และเด็กจะผ่านช่องทางโทรศัพท์มือถือมากขึ้น
เมื่อพิจารณาอุตสาหกรรมแม่และเด็กจีนจากผลิตภัณฑ์ที่ใช้หลักๆ พบว่าผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้านสำหรับแม่และเด็กในตลาดจีนแบ่งออกเป็น 3 ชุด ได้แก่ ชุดที่ 1 เกี่ยวกับอาหารการกิน อาทิ เครื่องล้างขวดนมอัตโนมัติ เครื่องอุ่นนม เครื่องปั้มนม เครื่องทำอาหารเสริม ชุดที่ 2 เกี่ยวกับสุขภาพ อาทิ เครื่องวัดหัวใจทารก เครื่องปรับอากาศทารก และเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เกี่ยวกับชีวิตประจำวัน และสุดท้ายชุดที่ 3 เกี่ยวกับการทำความสะอาดเสื้อผ้า เครื่องซักผ้าสำหรับแม่และเด็ก และเครื่องฆ่าเชื้อ ซึ่งผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นที่ต้องการในกลุ่มคนที่เพิ่งแต่งงานและมีลูก เนื่องจากมีแนวคิดและความพิถีพิถันในการเลี้ยงดูบุตร จึงทำให้มีการคาดการณ์ว่าตลาดเครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับแม่และเด็กของจีนจะมีมูลค่าตลาดที่สูงขึ้น
นอกจากนี้ การขับเคลื่อนของนโยบาย Made in China และรูปแบบการค้าปลีกใหม่ ทำให้ผลิตภัณฑ์แม่และเด็กของจีนได้รับการยอมรับจากผู้บริโภคจีนมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยผู้ประกอบการจีนพยายามสร้างกลยุทธ์ที่แตกต่าง เน้นคุณภาพ ทำให้แบรนด์จีนมีส่วนแบ่งในตลาดแม่และเด็กเพิ่มขึ้นทุกปีไม่เพียงเท่านั้น การพัฒนาอุตสาหกรรมแม่และเด็กจนถึงปัจจุบัน พบว่าผลิตภัณฑ์ของใช้สำหรับแม่และเด็กทารกกำลังเข้าสู่ช่วงการพัฒนาอย่างรวดเร็ว แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซเสริมสร้างการผสมผสานห่วงโซ่อุปทานผู้ค้าปลีกออฟไลน์และช่องทางออนไลน์เพื่อให้อีคอมเมิร์ซแม่และเด็กเติบโตเข้าสู่ Period ใหม่ของการพัฒนา ประกอบกับนโยบายลูกคนที่ 2 และความคุ้นเคยกับการใช้แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ ทำให้หลายปีที่ผ่านมานี้อัตราการเติบโตของตลาดผลิตภัณฑ์แม่และเด็กทำลายสถิติใหม่ โดยมีมูลค่าสูงถึง 2.5 ล้านล้านหยวน หรือประมาณ 12.5 ล้านล้านบาท (อัตราแลกเปลี่ยน 1 หยวน เท่ากับ 5 บาท)
ปัจจุบัน สืบเนื่องจากการบริโภคของชาวจีนถูกยกระดับและนโยบายลูกคนที่ 3 ทำให้อาหารเสริมสำหรับเด็กทารกได้รับโอกาสในการพัฒนา ซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายการวางแผนประชากรของจีน ในปี ค.ศ. 2030 ที่ตั้งเป้าให้มีประชากรเกิดใหม่เฉลี่ยอย่างน้อย 14.55 ล้านคนต่อปี และเมื่อคำนวนประชากรเกิดใหม่โดยเฉลี่ยอยู่ที่ประมาณ 15 ล้านคนต่อปี จะทำให้ในอีก 3 ปีข้างหน้า จีนจะมีเด็กทารกอายุ 1 – 3 ปี มากถึง 45 ล้านคน ดังนั้น ด้วยฐานตัวเลขประชากรเด็กที่จะมีขนาดใหญ่ขึ้น จึงส่งผลให้ตลาดอาหารเสริมสำหรับเด็กจะมีอัตราการเติบโตที่สูงขึ้น แต่ในขณะเดียวกัน พบว่าอัตราการเจาะตลาดอาหารเสริมสำหรับเด็กทารกในจีนยังไม่สูงมากเท่าที่ควร โดยจากสถิติที่มีการเปิดเผยพบว่าเมื่อเทียบกับต่างประเทศแล้วอัตราการเจาะตลาดอาหารเสริมสำหรับเด็กทารกของจีนยังเพียงร้อยละ 25 ซึ่งต่างประเทศอยู่ที่ร้อยละ 80
แต่อย่างไรก็ตาม สืบเนื่องจากการระดับการบริโภคที่สูงขึ้น และนโยบายสนับสนุนที่เพิ่มขึ้น ทำให้อุตสาหกรรมแม่และเด็กของจีนกำลังถูกปลดปล่อยศักยภาพออกมามากขึ้น และกำลังการบริโภคของผู้ปกครองยุคใหม่ที่แข็งแกร่งและแนวคิดการเลี้ยงดูบุตรที่เปลี่ยนแปลง ทำให้ตลาดแม่และเด็กของจีนกลายเป็นตลาดที่น่าจับตามองมากในขณะนี้
เมื่อวิเคราะห์สถานการณ์อุปสงค์และอุปทานของอุตสาหกรรมแม่และเด็กในจีน จากแผนปฏิบัติการเพื่อพัฒนาสูตรนมผงสำหรับเด็กทารกแบรนด์จีนของคณะกรรมการพัฒนาและปฏิรูปแห่งชาติและกระทรวงอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี เมื่อปี ค.ศ. 2019 พบว่าได้มีการเสนอให้ใช้วัตถุดิบของจีนในสูตรนมผงร้อยละ 60 ขึ้นไป ควบคู่ไปกับการส่งเสริมความร่วมมือผู้ประกอบการจีนและต่างชาติ และให้มีการแข่งขันที่เป็นธรรม ขณะที่ต่อมาใน ปี ค.ศ.2020 คณะกรรมการมาตรฐานแห่งชาติ ได้ออกมาตรฐานแห่งชาติในด้านความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์สำหรับเด็กและทารก สำหรับผลิตภัณฑ์ขวดนมและจุกนมสำหรัลเด็กและทารก ซึ่งมาตรฐานนี้ได้ระบุข้อกำหนดทางเทคนิคด้านความปลอดภัยในการใช้งาน กำหนดข้อมูลการซื้อ โลโก้วัสดุ คำแนะนำการใช้งาน เนื้อหาคำเตือนด้านความปลอดภัยที่ควรทำเครื่องหมายบนบรรจุภัณฑ์ของผลิตภัณฑ์ ซึ่งนอกจากจะส่งเสริมการพัฒนาสุขภาพของอุตสาหกรรมแล้ว ยังเป็นปัจจัยที่สำคัญในการชี้นำผู้บริโภคในการซื้อผลิตภัณฑ์ให้ถูกต้องเหมาะสม โดยเฉพาะการใช้ขวดนมและจุกนมสำหรับทารก
นอกจากนี้ เมื่อเดือนมีนาคม 2021 จีนยังได้ประกาศมาตรฐานความปลอดภัยด้านอาหารใหม่สำหรับเด็กและทารกออกมาอย่างเป็นทางการและมีผลบังคับใช้แล้วในปัจจุบัน ซึ่งมาตรฐานนี้ครอบคลุมด้านผลิตภัณฑ์อาหารของเด็กที่มีอายุ 6 – 12 ปี และในปีเดียวกัน คณะกรรมการกลางคอมมิวนิสต์จีน ยังได้ระบุการปรับปรุงนโยบายการคลอดบุตรให้ดียิ่งขึ้น รวมทั้งอนุญาตให้คู่สมรสสามารถมีลูกได้ 3 คน พร้อมมีมาตรการสนับสนุนเพิ่มเติม ซึ่งนโยบายนี้เอื้อต่อการปรับปรุงโครงสร้างประชากรของจีน เพื่อรับมือกับประชากรสูงอายุ รักษาความได้เปรียบด้านทรัพยากรมนุษย์ของประเทศ และส่งเสริมการพัฒนาตลาดแม่และเด็กในจีนได้เป็นอย่างดีอีกด้วย
ผลกระทบด้านเศรษฐกิจต่อประเทศไทย และแนวทางการปรับตัวของภาครัฐ ภาคเอกชน และผู้ประกอบการไทย
สืบเนื่องจากค่าใช้จ่ายในการบริโภค และการเลี้ยงดูบุตรที่เพิ่มสูงขึ้น ประกอบกับนโยบายลูกคนที่ 3 รวมถึงห่วงโซ่อุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์สำหรับแม่และเด็กที่มีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้นในปัจจุบัน ส่งผลให้ตลาดผลิตภัณฑ์สำหรับแม่และเด็กในจีนมีการขยายตัวอย่างมีเสถียรภาพ และมีการคาดการณ์ว่าตลาดผลิตภัณฑ์แม่และเด็กของจีนจะมีมูลค่าทะลุ 4 ล้านล้านหยวน หรือประมาณ 20 ล้านล้านบาท และในอนาคตอุตสาหกรรมแม่และเด็กจะขยายไปยังช่องทางออนไลน์เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอาหารเสริมและของใช้สำหรับเด็ก ขณะที่ของเล่น เสื้อผ้า รองเท้า เครื่องใช้ไฟฟ้าสำหรับแม่และเด็ก ถือเป็น Blue Ocean Market ที่น่าจับตามองสำหรับผู้ประกอบการไทยและน่าจะส่งผลดีต่อเศรษฐกิจของประเทศไทยในอนาคตด้วยเช่นกัน อย่างไรก็ดี คุณพ่อคุณแม่ชาวจีนยุคใหม่มีแนวโน้มหันมาให้ความสำคัญกับคุณภาพของผลิตภัณฑ์และคุณสมบัติเฉพาะตัวเพื่อสุขภาพของลูกน้อย ขณะที่ราคาและชื่อเสียงของแบรนด์เป็นปัจจัยรอง ดังนั้น ผู้ประกอบการไทยต้องคำนึงถึงคุณค่าทางโภชนาการของเด็กแต่ละช่วงวัยเป็นสำคัญ เพื่อดึงดูดความสนใจของผู้ปกครองซึ่งมักจะตัดสินใจโดยให้ความสำคัญกับสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับลูกเสมอ และต้องติดตามนโยบายของจีนเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้สอดคล้องกับมาตรฐานด้านความปลอดภัยด้านอาหารของจีนอย่างเข้มงวด รวมถึงให้ความสำคัญต่อการกำหนดราคาที่เหมาะสม ขณะที่ด้านการลงทุนประชาสัมพันธ์แบรนด์ให้เป็นที่รู้จักเพิ่มมากขึ้น ก็ยังคงเป็นกลยุทธ์การตลาดที่ต้องให้ความสำคัญควบคู่กันไป ทั้งนี้ เพื่อให้การเข้ามาขยายตลาดแม่และเด็กในจีนมีประสิทธิภาพ และมีโอกาสในการแย่งชิงส่วนแบ่งตลาดและเติบโตได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนต่อไป
ที่มา :
https://www.chinairn.com/news/20231003/09433344.shtml
สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ เมืองชิงต่าว
กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (สค.)