แจ็ค หม่า เศรษฐีนักธุรกิจชื่อดังชาวจีนผู้ก่อตั้งอาลีบาบากรุ๊ป เคยกล่าวไว้ว่า “ใครที่ชนะใจผู้หญิงได้ คนนั้นก็จะเป็นผู้ชนะในตลาดการบริโภค” แสดงให้เห็นว่าผู้หญิงคือกำลังที่สำคัญของการบริโภคที่แท้จริง ซึ่งสอดคล้องกับผลการสำรวจที่พบว่า จีนมีผู้บริโภคเพศหญิงที่อายุระหว่าง 20 – 60 ปี จำนวน 530 ล้านคน และสาวๆ เหล่านี้ก็มีกำลังการบริโภคสูงถึง 10 ล้านล้านหยวนต่อปี (ประมาณ 50 ล้านล้านบาทต่อปี) และมีรายงานเปิดเผยว่า ผู้ชมไลฟ์สดอีคอมเมิร์ซของจีนเป็นเพศหญิง คิดเป็นสัดส่วนถึงร้อยละ 80 ซึ่งถือเป็นกลุ่มผู้บริโภคที่มีกำลังซื้อที่แข็งแกร่ง (อัตราแลกเปลี่ยน 1 หยวน เท่ากับ 5 บาท)
เนื่องจากการบริโภคในตลาดจีนถูกยกระดับให้สูงขึ้น ประกอบกับความต้องการคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและความสามารถในการบริโภคที่แข็งแกร่งขึ้นอย่างต่อเนื่องของผู้หญิงชาวจีน ทำให้กลุ่มผู้บริโภคเพศหญิงของจีนกลายเป็นแกนนำของตลาดการบริโภคในจีน เช่นเดียวกับในตลาดโลกที่ Her Economy หรือ เศรษฐกิจผู้หญิงได้กลายเป็นแนวโน้มใหม่ของการแข่งขันในอุตสาหกรรมต่างๆ โดยเฉพาะสินค้าประเภทอาหารที่ได้รับความสนใจเป็นอย่างมากในการเจาะกลุ่มผู้บริโภคเพศหญิง ยกตัวอย่างเช่น สถาบันวิจัยแห่งหนึ่งของสเปนได้ทำการสุ่มสำรวจผู้ชายและผู้หญิงจำนวน 300 คน ผลปรากฏว่า ผู้หญิงมีความปรารถนาต่ออาหารสูงกว่าผู้ชาย หรืออาจกล่าวได้ว่าผู้หญิงรักสวยรักงามเป็นเรื่องธรรมชาติ และเรื่องกินของผู้หญิงก็เป็นของคู่กัน ดังนั้นภายใต้การบริโภคของผู้หญิง และนิสัยรักการกินของผู้หญิงจึงถือเป็นการเปิดโอกาสในการพัฒนาของอุตสาหกรรมอาหารเป็นอย่างมาก
ปัจจุบันพบว่าผู้หญิงรุ่นใหม่จะมีความเป็นตัวของตัวเองสูง มีความยินดีที่จะใช้จ่ายเพื่อตัวเองเป็นอย่างมาก โดยผู้บริโภคเพศหญิงทั่วไปที่เลือกซื้ออาหารและเครื่องดื่ม นอกจากจะสนใจเรื่องของรสชาติมาเป็นอันดับแรกแล้ว ยังให้ความสนใจต่อความแปลกใหม่ที่แบรนด์นำเสนออีกด้วย จึงทำให้เกิดประเภทของสินค้าอาหารและเครื่องดื่มที่มีหมวดย่อยอีกมากมายเพื่อตอบสนองความต้องการของกลุ่มผู้บริโภคเพศหญิงเหล่านี้ และความต้องการเหล่านี้ก็ผลักดันให้เกิดการปฏิวัติของอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องมากขึ้นตามไปด้วย ดังนั้นการคว้าความต้องการภายใต้การบริโภคของผู้หญิง และเข้าใจรสนิยมและพฤติกรรมของผู้หญิง เพื่อให้สามารถนำเสนอสิ่งต่างๆ ที่ผู้หญิงสนใจ จึงถือเป็นกลยุทธ์การตลาดที่สำคัญที่จะช่วยให้ผู้ประกอบการสามารถพิชิตใจผู้บริโภคเพศหญิงได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะกลุ่มผู้บริโภคเพศหญิงชาวจีนยุคใหม่ที่ให้ความสำคัญกับคุณค่าและความต้องการของตนเองมากขึ้น และแสวงหาชีวิตที่มีคุณภาพมากขึ้นผ่านการบริโภคที่ไม่ได้คำนึงถึงเฉพาะเงินในกระเป๋าเพียงอย่างเดียว
นอกจากนี้ เนื่องจากความกดดันในการใช้ชีวิตและการทำงานที่ทวีคูณอย่างต่อเนื่อง ทำให้หนุ่มสาวชาวจีนให้ความสำคัญกับการดูแลตัวเองมากขึ้น โดยเฉพาะเรื่องสุขภาพ ซึ่งในปัจจุบัน ผู้บริโภคสาวจีนก็ไม่ได้แค่ให้ความสำคัญกับเรื่องสุขภาพเพียงอย่างเดียว แต่ยังตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงตัวเองในทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านร่างกาย ด้านภาพลักษณ์ และด้านอารมณ์ด้วย ดังนั้น อาหารสุขภาพสำหรับสาวชาวจีนจึงถูกนำเสนอออกมาอย่างต่อเนื่อง โดยอาหารสุขภาพดังกล่าวนั้นจะเน้นไปที่การตอบสนองความต้องการในการดูแลสุขภาพและโภชนาการเป็นสำคัญ เช่น ความงาม การต่อต้านริ้วรอย การเผาผลาญไขมัน การควบคุมน้ำหนัก เป็นต้น ซึ่งอาหารสุขภาพเหล่านี้ก็สอดคล้องกับแนวคิดการบริโภคและแนวคิดอาหารบำบัดของสาวสมัยใหม่ จึงทำให้สินค้าและบริการที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพได้รับการตอบรับที่ดีในกลุ่มผู้บริโภคสาวชาวจีน และยังนำมาซึ่งการปฏิวัติวงการอาหารสุขภาพของจีน
เมื่อพิจารณาตัวเลขสถิติการบริโภคอาหารของสาวจีนในแต่ละปี พบข้อมูลที่น่าสนใจที่สำคัญ ดังนี้
– ในปี ค.ศ. 2017 ตลาดอาหารสำหรับผู้หญิงคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 16.41 ของมูลค่าในตลาดเศรษฐกิจผู้หญิง หรือ Her Economy และขยายตัวเพิ่มขึ้นร้อยละ 2.4 (YoY)
– ในปี ค.ศ. 2018 ตลาดผลิตภัณฑ์บำรุงร่างกายและบำรุงเลือดสำหรับผู้หญิงโดยเฉพาะที่ทำจากหนังลา หรือภาษาจีนเรียกว่า เออเจียว มีมูลค่าสูงถึง 38,000 ล้านหยวน (190,000 ล้านบาท) ขยายตัวเพิ่มขึ้นร้อยละ 4.11 (YoY)
– ในปีค.ศ. 2018 ยอดขายถาวเจียว หรือหมากฝรั่งลูกพีชในมณฑลหูเป่ยสูงถึง 120 ล้านหยวน (600 ล้านบาท)
– ในปี ค.ศ. 2019 กลุ่มผู้บริโภคกระเพาะปลาซึ่งส่วนใหญ่เป็นอาหารที่สาวจีนชื่นชอบ เพิ่มขึ้นร้อยละ 1,034 (YoY)
– ในปี ค.ศ. 2021ตลาดอาหารสำหรับผู้หญิงมีมูลค่าทะลุ 3 ล้านล้านหยวน (15 ล้านล้านบาท)
ดังนั้น เมื่อพิจารณาจากตัวเลขเหล่านี้จะพบว่า มูลค่าของตลาดอาหารสำหรับผู้หญิงมีขนาดใหญ่ มีหลากหลายประเภทสินค้า และยังคงมีโอกาสในการเติบโตเป็นอย่างมาก
ภาพ: กรรมวิธีการทำหนังลา (เออเจียว)
จากการสำรวจกลุ่มอาหารหวาน พบว่า นอกจากหนังลาหรือเออเจียวแล้ว ปัจจุบันน้ำตาลแดงและพุทราจีนก็เป็นที่นิยมของผู้บริโภคสาวจีนเป็นจำนวนมาก เช่นเดียวกับรังนกก็เป็นอีกผลิตภัณฑ์หนึ่งที่ขายดีในตลาดจีน
ภาพ: น้ำตาลแดง
ภาพ: รังนก
กระแสรักสุขภาพของผู้หญิงไม่เพียงแต่กระตุ้นเศรษฐกิจผู้หญิง หรือ Her Economy เท่านั้น แต่ยังก่อให้เกิดตลาดการบริโภคขนาดใหญ่ ที่เรียกว่าตลาด Her Health ให้เติบโตเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องด้วยเช่นเดียวกัน โดยผู้หญิงจีนยุคใหม่ มีความต้องการผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพที่มีคุณสมบัติสำคัญ สรุปได้ดังนี้
1. มีคุณค่าทางโภชนาการ จากการสำรวจตลาดจีนพบว่า มีผู้บริโภคเพศหญิงกว่าร้อยละ 60 เชื่อว่าการเพิ่มส่วนผสมที่เฉพาะเจาะจงในอาหารและเครื่องดื่มจะช่วยปรับปรุงสุขภาพร่างกายให้ดีขึ้นได้ สอดคล้องกับข้อมูลของแพลตฟอร์มTmall ที่เปิดเผยว่าอาหารและเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของโพรไบโอติก และคอลลาเจน เป็นต้น ได้รับความนิยมอย่างมากจากสาวจีน เนื่องจากส่วนผสมเหล่านี้ช่วยในการขับถ่ายและเพิ่มความกระจ่างใส และผิวพรรณาที่ขาวขึ้นให้แก่สาวๆ
2. ช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายและอารมณ์ดี โดยผู้หญิงที่ทำงานส่วนใหญ่คาดหวังจะได้กินอาหารและเครื่องดื่มที่คลายเครียด คลายความวิตกกังวล ยกตัวอย่างเช่น เวลาทำงานต้องการขนมที่สามารถให้พลังงานไปพร้อมกับความเพลิดเพลิน ลดความเครียดในการทำงาน ซึ่งความต้องการนี้ทำให้ขนมที่มีกลิ่นอายของการย้อนกลับไปในวัยเด็กจะยิ่งสามารถตอบสนองอารมณ์ความรู้สึกได้เป็นอย่างดี
3. มีบรรจุภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ความต้องการ โดยปัจจุบันสาวจีนไม่เพียงแต่พิจารณาผลิตภัณฑ์ที่รสชาติและคุณค่าทางโภชนาการ แต่ยังพิจารณาบรรจุภัณฑ์ที่สวยงาม และที่สำคัญยังมีความต้องการที่จะเข้าใจวัตถุดิบและแหล่งผลิตของบรรจุภัณฑ์ รวมทั้งยังต้องการบรรจุภัณฑ์ที่รักษาสิ่งแวดล้อมและมีสไตล์ด้วย เนื่องจากธรรมชาติของผู้หญิงเป็นเพศที่ชอบโอ้อวด ทำให้ผลิตภัณฑ์ที่มีบรรจุภัณฑ์ที่สวยงามและมีส่วนผสมที่มีประสิทธิภาพและมีความทันสมัยเข้ากับการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจและสังคมที่ให้ความสำคัญกับการรักษาสิ่งแวดล้อมจะดึงดูดผู้บริโภคเพศหญิงยุคใหม่ที่มีพฤติกรรมชอบโพสกิจกรรมส่วนตัวและไลฟ์สไตล์ที่ดูดีบนโลกโซเชียล ซึ่งสอดคล้องกับผลการสำรวจที่พบว่าสาวจีนกว่าร้อยละ 40 จะโพสต์รูปอาหารหรือเครื่องดื่มอย่างน้อย 1 ครั้งต่อสัปดาห์ ดังนั้นอาหารและเครื่องดื่มที่มีความประณีตและมีรายละเอียดที่ทันสมัยจะเป็นที่ชื่นชอบของสาวจีนมากขึ้น
ปัจจุบันสาวจีนยุคใหม่มีความมั่นใจและมีความแข็งแกร่ง มีอิสระในการทำงาน สนุกกับการมีความสุขเล็กๆ น้อยๆ มีความยินดีที่จะใช้จ่ายเพื่อความสุขของตนเอง มีพฤติกรรมไล่ตามความงาม มีสถานะทางการเงินที่ดี มีความรักให้แก่คนในครอบครัวแต่ก็ยังมีความรักให้แก่ตนเองมากเช่นกัน นอกจากนี้สาวจีนยังมีความสามารถในการเลือกและกล้าที่จะเลือกบริโภคสินค้าใหม่ๆ ที่พิจารณาแล้วว่าดีต่อสุขภาพและให้ความรู้สึกมีความสุข ดังนั้น ผู้ประกอบการแบรนด์อาหารสุขภาพและสินค้าสำหรับผู้หญิงที่เข้าใจพฤติกรรมและรสนิยมของสาวจีน ก็จะสามารถแสวงหาโอกาสในตลาดสินค้าสำหรับสาวจีน กำหนดกลยุทธ์ที่เหมาะสมกับพฤติกรรมเหล่านั้นได้อย่างเหมาะสม และจะนำมาซึ่งการได้รับการตอบรับที่ดีจากสาวจีนยุคใหม่ และสามารถแย่งชิงส่วนแบ่งตลาดในเศรษฐกิจผู้หญิงของจีนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
ผลกระทบด้านเศรษฐกิจต่อประเทศไทย และแนวทางการปรับตัวของภาครัฐ ภาคเอกชน และผู้ประกอบการไทย
ปัจจุบันผู้หญิงเข้ามามีบทบาทในกิจกรรมทางเศรษฐกิจ และกลายเป็นกำลังสำคัญของการบริโภคยุคใหม่ในตลาดจีนมากขึ้น เนื่องจากการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคม ประกอบกับการได้รับการศึกษาที่สูงขึ้น ทำให้สาวจีนมีความเป็นอิสระทางการเงิน ทำให้มีความสามารถในการบริโภคและตอบสนองความต้องการของตนเองได้อย่างสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น ทำให้เศรษฐกิจผู้หญิงมีขนาดการบริโภคขนาดใหญ่ที่น่าจับตามอง โดยเฉพาะอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพสำหรับผู้หญิงที่ตลาดมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง จึงถือเป็นตลาดที่เหมาะสำหรับผู้ประกอบการอาหารไทย เนื่องจากปัจจุบันผู้ประกอบการไทยก็เริ่มพัฒนาสินค้าและบริการที่ดีต่อสุขภาพมากขึ้น ดังนั้น ผู้ประกอบการไทยสามารถพิจารณาเจาะตลาดเศรษฐกิจผู้หญิงในจีน โดยคำนึงถึงปัจจัยที่สำคัญ ได้แก่ (1) กำหนดกลุ่มเป้าหมายของผู้บริโภคให้ชัดเจน เช่น สาวจีนวัยรุ่น สาวจีนวัยทำงาน สาวจีนวัยกลางคน เป็นต้น เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมได้อย่างตรงกลุ่มเป้าหมาย (2) พัฒนาและนำเสนอผลิตภัณฑ์ที่มีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว และมีส่วนผสมที่มีคุณค่าทางโภชนาการที่หลากหลายทั้งส่วนผสมที่ดีต่อผิวพรรณภายนอก และดีต่อสุขภาพภายใน และ (3) พัฒนาบรรจุภัณฑ์ให้มีความทันสมัยมีความสวยงาม มีความสะดวกในการรับประทาน สามารถพกพาไปได้ทุกที มีลูกเล่น สามารถสร้างความเพลิดเพลิน และมีฟังก์ชั่นที่หลากหลาย ซึ่งทั้งสามปัจจัยดังกล่าว ถือเป็นปัจจัยสำคัญในอันดับแรกๆที่สอดคล้องกับพฤติกรรมและรสนิยมของสาวจีนในปัจจุบัน ทั้งนี้ เพื่อให้สินค้าและบริการสำหรับผู้หญิงของไทยสามารถตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของสาวจีนยุคใหม่ และสามารถเข้าไปแย่งชิงส่วนแบ่งตลาดเศรษฐกิจผู้หญิง หรือ Her Economy ของจีนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
แหล่งที่มา: https://www.foodaily.com/articles/33572
สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ เมืองชิงต่าว
ที่มา : กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (สค.)