ข้าวเป็นหนึ่งในพืชอาหารที่สำคัญที่สุดของโลกและยังเป็นพืชอาหารหลักของจีนจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความมั่นคงทางอาหารของชาติ และตอบสนองความต้องการบริโภคของประชาชนจีน จีนในฐานะผู้ผลิตและผู้บริโภครายใหญ่ที่สุดของโลก การพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวของจีนไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพของตลาดธัญพืชในประเทศ แต่ยังส่งผลกระทบที่สำคัญต่อตลาดข้าวโลกอีกด้วย
- สถานการณ์อุปสงค์และอุปทานของตลาด
ด้านอุปทาน
1) พื้นที่เพาะปลูก แม้ว่าในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมาพื้นที่เพาะปลูกข้าวในจีนมีแนวโน้มลดลง เนื่องจากได้รับผลกระทบจากข้อจำกัดของทรัพยากรที่ดินเพาะปลูกและการปรับโครงสร้างการเกษตร อย่างไรก็ดี คาดว่าในอีกไม่กี่ปีข้างหน้าพื้นที่เพาะปลูกข้าวในจีนจะมีเสถียรภาพคงที่ ด้วยความก้าวหน้าของการสร้างพื้นที่เพาะปลูกที่มีมาตรฐานสูงและการปรับปรุงคุณภาพพื้นที่เพาะปลูก จึงคาดว่าผลผลิตข้าวจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องและมีการเติบโตอย่างมั่นคง สำหรับพื้นที่เพาะปลูกและผลิตข้าวที่สำคัญของจีน ได้แก่ มณฑลเฮยหลงเจียง มณฑลหูหนาน มณฑลเจียงซี มณฑลเจียงซู และมณฑลหูเป่ย
2) ผลผลิต ในช่วง 2 -3 ปีที่ผ่านมานี้ผลผลิตข้าวของจีนค่อนข้างมีความผันผวน แต่คาดว่าในปี 2568 ผลผลิตข้าวของจีนจะยังคงอยู่ในระดับสูง แต่อัตราการเติบโตจะชะลอตัวลง ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และความทันสมัยทางการเกษตร จะมีบทบาทสำคัญในการปรับปรุงผลผลิตและคุณภาพของข้าว อาทิ การส่งเสริมพันธุ์ที่ดี การปรับปรุงเทคโนโลยีการควบคุมศัตรูพืช และการพัฒนาเครื่องจักรกลทางการเกษตร
3) การนำเข้า จีนเป็นหนึ่งในผู้นำเข้ารายใหญ่ที่สุดของโลก ในช่วง 4-5 ปีที่ผ่านมา จีนมีแนวโน้มการนำเข้าข้าวที่ผันผวน โดยในปี 2567 จีนมีปริมาณการนำเข้าข้าวจากทั่วโลกลดลงร้อยละ -37.44 การนำเข้าข้าวในอนาคตของจีนจะได้รับผลกระทบจากปัจจัยต่างๆ อาทิ อุปสงค์และอุปทานภายในประเทศ ราคาตลาดต่างประเทศ และนโยบายการค้า โดยคาดว่าด้วยผลผลิตข้าวจีนที่เพิ่มขึ้นและคุณภาพที่ดีขึ้น การนำเข้าข้าวของจีนจึงมีแนวโน้มจะชะลอตัวลง
ด้านอุปสงค์
1) การบริโภคของประชาชน การเติบโตของประชากรและการขยายความเป็นเมือง ทำให้ปริมาณการบริโภคข้าวของจีนจึงมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่อัตราการขยายตัวจะชะลอตัวลง โดยตลาดชนบทยังคงครองสัดส่วนหลัก อย่างไรก็ดี สัดส่วนการบริโภคในเมืองและร้านอาหารจะทยอยปรับตัวเพิ่มขึ้น ตลาดชนบทให้ความสำคัญกับคุณลักษณะพื้นฐานและความคุ้มค่าของราคา ขณะที่ตลาดในเมืองมีความต้องการข้าวคุณภาพสูง และมีตัวเลือกที่หลากหลายมากขึ้นทุกปี
มาตรฐานการครองชีพที่สูงขึ้นและการยกระดับการบริโภค ผู้บริโภคจึงมีความต้องการข้าวที่มีคุณภาพ อร่อย และมีคุณค่าทางโภชนาการสูงขึ้น ทำให้ตลาดข้าวระดับกลาง-สูง มีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ข้าวที่มีคุณสมบัติพิเศษ อาทิ น้ำตาลต่ำ จมูกข้าว และข้าวสังกะสีสูงซึ่งเป็นแร่ธาตุที่สำคัญต่อร่างกาย ก็ได้รับการตอบรับที่ดีจากตลาดเช่นเดียวกัน ซึ่งแนวโน้มข้าวคุณภาพสูงและมีความหลากหลายนี้ จะกลายเป็นทิศทางที่สำคัญสำหรับการพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวในอนาคต
2) การใช้ในอุตสาหกรรมปศุสัตว์ ด้วยการพัฒนาการเลี้ยงสัตว์และการปรับสูตรอาหาร จึงคาดว่าปริมาณการใช้ข้าวในการผลิตอาหารสัตว์จะยังมีความเสถียรภาพ
3) การใช้ในเชิงอุตสาหกรรมอื่นๆ อาทิ การแปรรูปอาหาร และการผลิตเหล้า ฯลฯ จะยังคงขยายตัวอย่างต่อเนื่อง
- แนวโน้มราคา
ราคาข้าวในจีนจะได้รับผลกระทบจากปัจจัยต่างๆ เช่น อุปสงค์และอุปทาน ต้นทุนการผลิต และกฎระเบียบ เป็นต้น คาดว่าปัญหาความผันผวนของราคาจะทรงตัวในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า เนื่องจากอุปสงค์และอุปทานในตลาดข้าวในประเทศจะค่อยๆ มีความสมดุล ขณะเดียวกันภาครัฐจะยังคงเสริมสร้างกฎระเบียบและการควบคุมตลาดข้าว และทำให้ราคาข้าวมีเสถียรภาพ โดยผ่านวิธีการปล่อยธัญพืชสำรองและนโยบายราคาซื้อขั้นต่ำ เพื่อรับประกันรายได้ของเกษตรกรและอุปทานในตลาด คาดว่าในปี 2568 ราคาข้าวคุณภาพสูงของจีนจะมีความผันผวนอย่างมาก ในขณะที่ราคาข้าวธรรมดาจะค่อนข้างคงที่ ราคาข้าวอาจผันผวนในระยะสั้นเนื่องจากปัจจัยตามฤดูกาลและเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด แต่โดยรวมแล้วทรงตัว
- ขนาดตลาดอุตสาหกรรมข้าว
3.1 ขนาดตลาดขยายใหญ่อย่างต่อเนื่อง ข้อมูลจากบริษัท Frost & Sullivan เปิดเผยว่า ในปี 2565 ตลาดข้าวของจีนมีขนาดถึง 723,400 ล้านหยวน (3.39 ล้านล้านบาท) และปี 2567 ตลาดข้าวจีนมีขนาด 741,300 ล้านหยวน (3.48 ล้านล้านบาท) คิดเป็นอัตราการเติบโตร้อยละ 1.23 ต่อปี บ่งชี้ถึงศักยภาพที่ดีในการพัฒนาในอนาคตของอุตสาหกรรมข้าวในตลาดจีน
3.2 ขนาดตลาดข้าวบรรจุถุง/ข้าวสำเร็จรูปมีการเติบโตอย่างรวดเร็ว ขนาดตลาดข้าวบรรจุมีการขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี 2561 ขนาดตลาดมีมูลค่า 107,400 ล้านหยวน (504,780 ล้านบาท) และประมาณการในปี 2567 มีมูลค่าถึง 137,500 ล้านหยวน (646,250 ล้านบาท) คิดเป็นอัตราการเติบโตร้อยละ 4.2 ต่อปี การเติบโตอย่างรวดเร็วของตลาดข้าวบรรจุถุงสะท้อนให้เห็นถึงความต้องการข้าวที่ถูกสุขอนามัยและมีคุณภาพสูงที่เพิ่มขึ้นของผู้บริโภค
3.3 ตลาดระดับกลาง-สูงมีศักยภาพสูง การเติบโตของตลาดข้าวบรรจุถุงคุณภาพสูงระดับกลาง-สูงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ในปี 2565 มีขนาดตลาดมูลค่า 65,000 ล้านหยวน (305,500 ล้านบาท) มีอัตราการเติบโตร้อยละ 9.4 ต่อปี คาดว่าในอีก 5 ปี อัตราการเติบโตเฉลี่ยต่อปีของตลาดระดับกลาง-สูงจะอยู่ที่ร้อยละ 7 โดยมีผลิตภัณฑ์ข้าวออร์แกนิกเป็นจุดขายที่ได้รับความนิยมอย่างมากจากผู้บริโภค มีแบรนด์ดังหลายรายต่างทยอยเปิดตัวผลิตภัณฑ์ข้าวออร์แกนิก อาทิ แบรนด์จินหลงหยู แบรนด์ฝูหลินเหมิน แบรนด์สือเย้ต้าเถียน เป็นต้น โดยคาดว่าในปี 2568 ขนาดตลาดข้าวออร์แกนิกของจีนจะมีมูลค่า 14,300 ล้านหยวน (67,210 ล้านบาท) และคาดว่าในปี 2573 ขนาดตลาดข้าวออแกนิกจะมีมูลค่าทะลุ 37,649 ล้านหยวน (176,950 ล้านบาท)
- แนวโน้มการพัฒนาอุตสาหกรรมข้าว
4.1 การเพาะปลูก สืบเนื่องจากการให้เช่า/การขาย/โอนที่ดินในชนบท และความก้าวหน้าของอุตสาหกรรมการเกษตร พื้นที่ปลูกข้าวจะพัฒนาเป็นแปลงขนาดใหญ่และใช้ทักษะความเชี่ยวชาญ ซึ่งจะช่วยปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิตทางการเกษตร ลดต้นทุนการผลิต ปรับปรุงคุณภาพข้าว และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมข้าวของจีน
4.2 การสร้างแบรนด์ ผู้บริโภคมีความต้องการข้าวคุณภาพและความปลอดภัยสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง การสร้างแบรนด์จะกลายเป็นทิศทางสำคัญในการพัฒนารูปแบบการจำหน่ายข้าว บริษัทต่างๆ จะให้ความสำคัญกับการพัฒนาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ ควบคู่กับการพัฒนาแบรนด์และการตลาดแบบประชาสัมพันธ์ เพื่อสร้างแบรนด์ข้าวที่มีอิทธิพลทางการตลาด
4.3 การพัฒนาการแปรรูปข้าว ซึ่งสามารถเพิ่มมูลค่าเพิ่มให้แก่ข้าวและเพิ่มรายได้ของเกษตรกรด้วย ความต้องการของผลิตภัณฑ์แปรรูปจากข้าว อาทิ แป้งข้าวเจ้า น้ำมันรำข้าว โปรตีนจากข้าว ฯลฯ จะขยายตัวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ผลักดันการพัฒนาอุตสาหกรรมแปรรูปข้าว
3.4 การเพาะปลูกข้าวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ด้วยแนวคิดของการพัฒนาที่ยั่งยืน อุตสาหกรรมข้าวจะให้ความสำคัญต่อการรักษาสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เช่น ควบคุมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและปุ๋ยเคมี และส่งเสริมเทคโนโลยีการปลูกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อลดมลพิษจากการทำเกษตรกรรม
โดยสรุปแล้วคาดว่าในปี 2568 ตลาดข้าวจีนจะรักษาสมดุลระหว่างอุปสงค์และอุปทาน และความผันผวนของราคาจะทรงตัว การเพาะปลูกข้าวจะก้าวไปสู่อุตสาหกรรมขนาดใหญ่ การสร้างแบรนด์ การแปรรูป และการพัฒนาที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม รวมถึงความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมจะดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง
ความเห็นของสำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ เมืองชิงต่าว
ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศคู่ค้าข้าวรายสำคัญของจีน การที่ตลาดข้าวจีนมีสถานการณ์การเติบโตที่ดีจึงเป็นโอกาสที่ดีของผู้ประกอบการไทยเช่นเดียวกัน จากรายงานจะเห็นว่าขนาดตลาดขยายใหญ่ขึ้นอย่างต่อเนื่อง ตลาดข้าวบรรจุถุงมีแนวโน้มการเติบโตอย่างรวดเร็ว และตลาดระดับกลางถึงระดับสูงตลาดใหม่อย่างตลาดข้าวออร์แกนิกก็เป็นที่น่าจับมองและเป็นโอกาสสำหรับข้าวไทย อย่างไรก็ดี ด้วยความตระหนักถึงการบริโภคที่มีคุณภาพ ปลอดภัย และสะอาด ปัจจัยเหล่านี้ผู้ประกอบการไทยจึงไม่ควรมองข้ามที่จะนำไปปรับปรุงผลิตภัณฑ์ข้าว อีกทั้งด้วยตลาดข้าวมีแนวโน้มที่ดี จึงมีการแข่งขันที่สูง ประกอบกับความนิยมบริโภคข้าวท้องถิ่นของชาวจีนอย่างข้าวอีสานของจีน จึงทำให้ข้าวไทยจำเป็นต้องมีการสร้างแบรนด์ สร้างการรับรู้อย่างต่อเนื่อง ซึ่งในส่วนของสำนักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศในจีนก็ได้มีการจัดกิจกรรมประชาสัมพันธ์ข้าวไทยร่วมกับผู้ประกอบการและหน่วยงานในท้องถิ่นเป็นประจำทุกปี เพื่อส่งเสริมให้ข้าวไทยเป็นที่รู้จักและสร้างการรับรู้ในตลาดจีนให้มากขึ้นอย่างต่อเนื่อง
แหล่งที่มา :
https://www.fzgrain.com/index-article-details-doc-12829958.html
https://www.chinairn.com/hyzx/20250306/170317589.shtml
อ่านข่าวฉบับเต็ม : สำรวจแนวโน้มตลาดข้าวจีนปี 2568
