อินเดียเป็นผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่มีสัดส่วนการส่งออกข้าวคิดเป็นร้อยละ 40 ของตลาดข้าวโลก รองลงมาคือ ไทยและเวียดนาม โดยอินเดียส่งออกข้าวขาว (ยกเว้นข้าวบาสมาติ) ประมาณ 500,000 ตันต่อเดือน ตลาดส่งออกข้าวขาวที่สำคัญของอินเดีย (ส่วนใหญ่เป็นประเทศแถบชายฝั่งทะเลตะวันตกของทวีปแอฟริกา) คือ เบนิน, เซเนกัล, โกตดิวัวร์, โตโก, กินี, บังกลาเทศและเนปาล
เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2566 รัฐบาลอินเดียประกาศระงับการส่งออกข้าวขาว (ยกเว้นข้าวบาสมาติ) โดยมีผลบังคับใช้ทันที เพื่อรักษาระดับสต๊อกข้าวให้เพียงพอต่อความต้องการบริโภคในประเทศและปรับราคาข้าวขาวให้อยู่ในราคาที่ชาวอินเดียที่มีรายได้ต่ำสามารถเข้าถึงได้ เนื่องจากราคาข้าวในอินเดียในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา มีราคาเพิ่มขึ้นร้อยละ 11.5 และในเดือนมิถุนายน 2566 ราคาข้าวเพิ่มขึ้นร้อยละ 3 แม้ว่าในช่วงเดือนกันยายน 2565 รัฐบาลอินเดียเริ่มจัดเก็บภาษีส่งออกข้าวขาวไม่ได้ขัดสี ข้าวกล้อง ข้าวขาวขัดสีบ้างแล้วหรือทั้งหมด (ไม่รวมข้าวบาสมาติ) ในอัตราร้อยละ 20 แต่ปริมาณการส่งออกข้าวของอินเดีย โดยเฉพาะการส่งออกข้าวขาวในช่วงเดือนเมษายน-มิถุนายน 2566 เพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 35 ประกอบกับพื้นที่เพาะปลูกข้าวสำคัญของอินเดียได้รับผลกระทบจากสภาพอากาศที่แปรปรวน มีผลให้ผลผลิตข้าวของอินเดียลดลงและราคาข้าวในประเทศเพิ่มสูงขึ้น ผลกระทบเบื้องต้นจากการระงับการส่งออกข้าวขาวของอินเดียสามารถสรุปได้ดังนี้
- การระงับการส่งออกข้าวขาวจะเป็นกลไกกระตุ้นราคาข้าวในตลาดโลกที่สูงอยู่แล้วจากภาวะเงินเฟ้อปัจจุบัน มีราคาพุ่งสูงขึ้นอีก
- ผลต่อผู้ค้าข้าวรายใหญ่ของอินเดียที่รับเงินค้ำประกันการสั่งซื้อไว้ล่วงหน้าจะต้องยกเลิกสัญญาซื้อขายข้าวประมาณ 2 ล้านตันซึ่งมีมูลค่าสูงถึง 1.4 พันล้านเหรียญสหรัฐ
- การระงับการส่งออกข้าวขาวของอินเดียจะเป็นการกระตุ้นให้ราคาสินค้าธัญพืชในตลาดโลกเข้าสู่ภาวะวิกฤต เนื่องจากก่อนหน้านี้ รัฐบาลรัสเซียได้ถอนตัวออกจากข้อตกลง Black Sea Grain Initiative ในการเปิดทางให้ยูเครนส่งออกสินค้าธัญพืชผ่านเส้นทางเดินเรือในน่านน้ำทะเลดำ จะมีผลต่อประชาชนในหลายประเทศที่พึ่งพาสินค้าธัญพืชจากยูเครน เช่น แอฟริกา ประเทศในแถบตะวันออกกลาง จีน สเปน และอิยิปต์ ได้รับความเดือดร้อน แต่จะเป็นปัจจัยบวกต่อความต้องการนำเข้าสินค้าธัญพืชจากออสเตรเลียเพิ่มขึ้นและออสเตรเลียยังได้รับอานิสงส์จากราคาสินค้าธัญพืชในตลาดโลกที่สูงขึ้นด้วย (ราคาข้าวสาลีเพิ่มขึ้นร้อยละ 11 และราคาข้าวโพดเพิ่มขึ้นร้อยละ 9 ภายในระยะเวลา 5 วันหลังอินเดียยุติส่งออกข้าวขาว)
- ออสเตรเลียจะไม่ได้รับผลกระทบจากการยุติการส่งออกข้าวขาวของอินเดียมากนัก เนื่องจากออสเตรเลียสามารถผลิตข้าวขาวบริโภคเองในประเทศ และข้าวที่อินเดียส่งออกมาออสเตรเลียส่วนใหญ่เป็นข้าวบาสมาติ แต่จะเป็นกลไกกระตุ้นความต้องการนำเข้าข้าวขาวจากไทย เวียดนาม ปากีสถานและไต้หวันเพิ่มขึ้นเพื่อชดเชยสัดส่วนที่อินเดียยุติการส่งออก
- ปัจจุบันราคาค้าปลีกข้าวในซุปเปอร์มาร์เก็ตออสเตรเลียยังทรงตัว โดยราคาข้าวขาวหอมมะลิ (ไทยผลิต OEM ให้แบรนด์ Woolworths) มีราคา 3.35 เหรียญออสเตรเลียต่อกิโลกรัม ราคาข้าวขาวหอมมะลิ (เวียดนามผลิต OEM ให้แบรนด์ SunRice) มีราคา 55 เหรียญอสเตรเลียต่อกิโลกรัม ราคาข้าวขาวเมล็ดยาว (ไทยผลิต OEM ให้แบรนด์ SunRice) มีราคา 2.65 เหรียญออสเตรเลียต่อกิโลกรัม ข้าวที่ออสเตรเลียผลิตในประเทศ ได้แก่ ข้าวกล้อง แบรนด์ SunRice มีราคา 4.40 เหรียญออสเตรเลียต่อกิโลกรัม ข้าวขาวเมล็ดกลางแบรนด์ SunRice มีราคา 3.30 เหรียญออสเตรเลียต่อกิโลกรัมและข้าวขาวเมล็ดกลางออร์แกนิกแบรนด์ Macro ของ Woolworths มีราคา 3.85 เหรียญออสเตรเลียต่อ 750 กรัม
…………………………………………………………………………………………..
สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ นครซิดนีย์
Australian Financial Review
Inside FMCG Magazine July 2023
www.abc.net.au
ที่มา : กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (สค.)
